26 Oct Υπογονιμότητα και Αυτοάνοσα Νοσήματα

Το ανοσοποιητικό σύστημα, πολλές φορές, επιτίθεται στα κύτταρα του ίδιου του οργανισμού, γιατί δεν τα αναγνωρίζει ως δικά του. Αυτή η εσφαλμένη λειτουργία του Ανοσοποιητικού συστήματος προκαλεί την εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εν δυνάμει επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος σε όλα τα φυσιολογικά όργανα και τους ιστούς, όπως είναι, παραδείγματος χάρη, ο θυρεοειδής, το πάγκρεας, οι ωοθήκες, οι αρθρώσεις, ο πλακούντας, κ.λ.π.

Η υπογονιμότητα προκαλείται από πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ τους παράγοντες. Λοιμώδεις ασθένειες, ενδοκρινικές διαταραχές, διάφορες γυναικολογικές παθήσεις ή παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος παρεμποδίζουν τη γονιμότητα. Οι αυτοάνοσες ασθένειες, όπως η θυρεοειδίτιδα Hashimoto και ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ), συνδέονται με την υπογονιμότητα. Οι βιολογικοί παράγοντες, που σχετίζονται με την υπογονιμότητα, προκύπτουν από διάφορες κυτταρικές αλλαγές και φλεγμονώδεις καταστάσεις.

Στην κύηση, λόγω των ορμονικών μεταβολών, διαφοροποιείται η λειτουργικότητα των Β- και Τ- κυττάρων και μονοκυττάρων. Αυτό επιφέρει την τροποποίηση των κλινικών συμπτωμάτων των αυτοανόσων νοσημάτων και εμφανίζονται διαφόρων ειδών επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυνοσύνης.

Ανοσοποιητικό Σύστημα και Γονιμότητα

Στην αρχή της εγκυμοσύνης ενεργοποιείται φυσιολογικά ένας ανοσολογικός μηχανισμός στο εσωτερικό της μήτρας, προκειμένου αυτή να δεχτεί το έμβρυο και να μην το απορρίψει σαν ξένο σώμα.

Όταν εμφυτευτεί το έμβρυο στο ενδομήτριο, αναμένεται να αναγνωριστεί από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, τα οποία είναι τα ΝΚ λεμφοκύτταρα και τα Τ λεμφοκύτταρα. Αυτά τα κύτταρα δημιουργούν μια  κολλώδη βλέννα στην επιφάνεια του ενδομητρίου, που συμβάλλει στην εμφύτευση του εμβρύου. Ωστόσο, αν το έμβρυο αναγνωριστεί από αυτά τα κύτταρα εσφαλμένα ως ξένο σώμα, τότε αυτά θα το καταστρέψουν.

Τα αυξημένα ΝΚ κύτταρα του περιφερικού αίματος έχουν συσχετιστεί με πολλά αυτοάνοσα νοσήματα, αλλά μπορούν να εντοπιστούν και σε γυναίκες με ανεξήγητη υπογονιμότητα. Ένας άλλος ειδικός τύπος των κυττάρων ΝΚ, που ονομάζεται μητρικά κύτταρα NK (uNK), θωρακίζει ανοσοκατασταλτικά το ενδομήτριο. Η δυσλειτουργία αυτών των κυττάρων οδηγεί στην απώλεια της εγκυμοσύνης.

Οι ασθένειες του θυρεοειδούς, όπως είναι η θυρεοειδίτιδα Hashimoto και η νόσος του Graves, προκαλούνται από τη δράση των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων. Μπορούν να οδηγήσουν σε  υπογονιμότητα κι έχουν συσχετιστεί με μειωμένη ανταπόκριση στη θεραπεία της γονιμότητας.

Διαταραχές με αυξημένα αντισώματα αντιφωσφολιπιδίων (APA), όπως τα αντισώματα κατά της καρδιολιπίνης, προκαλούν υπερπηκτική κατάσταση στο αίμα και μπορούν να συσχετιστούν με την αδυναμία σύλληψης και τις επαναλαμβανόμενες αποβολές. Αυτά τα αντισώματα μπορούν να εντοπιστούν σε αυτοάνοσες παθήσεις, όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος ή να αναπτυχθούν από μόνα τους.

Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, παραδείγματος χάρη, που παρατηρείται συχνά σε γυναίκες, αποτελεί συστηματική αυτοάνοση πάθηση, κατά την οποία τα αντισώματα στρέφονται εναντίον των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα να προκαλούνται θρομβώσεις. Ένα πολύ σοβαρό σύμπτωμα του αντιφωσφολιπιδικού συνδρόμου είναι οι αποβολές, οι οποίες οφείλονται στο πλακουντιακό έμφραγμα. Όταν συμβεί αυτό, διακόπτεται η κυκλοφορία του πλακούντα και επέρχεται ο θάνατος του εμβρύου. Πλακουντιακό έμφραγμα μπορούν να πάθουν πολλές γυναίκες στα μέσα του τριμήνου της κύησης.

Αυτοάνοσες Ασθένειες Και Υπογονιμότητα

Στο Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο, στο σύνδρομο Sjogren και  Raynaud συνήθως εμφανίζονται θετικά αντιπυρηνικά αντισώματα. Αυτά σχετίζονται με την υπογονιμότητα και πολλές φορές προκαλούν ακόμα και στειρότητα. Στη νόσο του Addison, η οποία αποτελεί μία ακόμα αυτοάνοση ασθένεια, αναπτύσσονται αντισώματα κατά των ωοθηκών. Αυτό επιφέρει τη μείωση της λειτουργίας των ωοθηκών και κατά περιπτώσεις προκαλεί ακόμα και πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια.

Αντισπερματικά Αντισώματα και Υπογονιμότητα

Υπογονιμότητα μπορεί να προκληθεί και από τα αντισπερματικά αντισώματα. Αντισπερματικά αντισώματα μπορούν να εμφανίσουν τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες. Τα αντισώματα αυτά εμποδίζουν τη διείσδυση του σπέρματος στο ωάριο και μειώνουν την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.

Μεταβολισμός Φυλλικού Οξέος Και Υπογονιμότητα

Τα αυτοαντισώματα, που αναστέλλουν τους υποδοχείς του φυλλικού οξέος, έχουν επίσης συνδεθεί με την υπογονιμότητα. Όταν προκληθούν διαταραχές στο μεταβολισμό του φυλλικού οξέος, μπορεί να προκύψει μειωμένη κυτταρική διαίρεση, ενδέχεται να παραχθούν φλεγμονώδεις κυτοκίνες και να προκληθεί θρόμβωση. Αυτό προκαλεί προβλήματα στην ωοθυλακιογένεση. Επομένως, δε μπορεί εύκολα να διατηρηθεί μία εγκυμοσύνη και να εξελιχθεί ομαλά. Όσον αφορά τους άνδρες, ελλοχεύει ο κίνδυνος να επηρεαστεί αρνητικά η σπερματογένεση, η οποία είναι η διαδικασία παραγωγής σπέρματος.

Θεραπευτική προσέγγιση

Υπάρχουν εξειδικευμένες εργαστηριακές εξετάσεις για ασθενείς, που παρουσιάζουν ανοσολογικά προβλήματα σε συνδυασμό με προβλήματα γονιμότητας. Μέσω αυτών των εξετάσεων, υπάρχει η δυνατότητα ανίχνευσης των αιτιών, που προκαλούν τα αυτοάνοσα νοσήματα, καθώς και η δυνατότητα αντιμετώπισης τους. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να αυξηθούν σημαντικά οι πιθανότητες φιλικής ανοσολογικής υποδοχής του εμβρύου από τη μέλλουσα μητέρα.

Πάντοτε χρειάζεται να γίνεται έλεγχος για την ύπαρξη αυτοάνοσων νοσημάτων σε υπογόνιμα ζευγάρια, καθώς η ύπαρξη τους ενδέχεται να προκαλέσει πολλά προβλήματα, όπως αποβολές και θρομβώσεις. Ο υγιεινός τρόπος ζωής, η μείωση του άγχους και η σωστή ιατρική καθοδήγηση αποτελούν βασικούς παράγοντες, που συμβάλλουν στην εξάλειψη των προβλημάτων υπογονιμότητας.

Να είστε καλά

Έφη Σαλάτα, MSc.
Μοριακή Βιολόγος