Η ραγδαία μεταβολή των κοινωνικών προτύπων έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να επιθυμούν να μείνουν έγκυες όλο κι αργότερα. Μακροχρόνιες σπουδές, επαγγελματική αποκατάσταση και σταδιοδρομία, οικονομικές δυσπραγίες αποτελούν παράγοντες, που επιβραδύνουν αρκετά τη δημιουργία οικογένειας. Οι δυσάρεστες επιπτώσεις, όμως, της ηλικίας στη γυναικεία γονιμότητα αυξάνονται συνεχώς.

Ηλικία και Γυναικεία Υπογονιμότητα

Η γυναικεία γονιμότητα κορυφώνεται από τα 16 έως τα 24. Μειώνεται προοδευτικά έως τα 35 και στην πορεία φθίνει δραματικά. Στην ηλικία των 40 ετών, απαιτείται για μια γυναίκα περισσότερος χρόνος να συλλάβει και δυσκολεύεται πολύ να επιτύχει κύηση.

Η βασική αιτία εμφάνισης υπογονιμότητας σε ηλικιακά μεγαλύτερες γυναίκες αποτελεί η μείωση της ποσότητας των ωαρίων. Αυτό που συμβαίνει είναι πως όσο αυξάνεται η ηλικία της γυναίκας η ωρίμανση και παραγωγή των ωαρίων από τις ωοθήκες της είναι ελάχιστη. Αυτό έχει ως συνέπεια, η γυναίκα να μην έχει ωοθυλακιορρηξία κάθε μήνα.

Ένα κορίτσι γεννιέται με περίπου 1-2 εκατομμύρια ωοθυλάκια , αλλά στην εφηβεία απομένουν περίπου 300.000. Σε κάθε έμμηνο κύκλο, ένα ωάριο ωριμάζει και ελευθερώνεται από το ωοθυλάκιο, με στόχο να γονιμοποιηθεί. Όσο μεγαλύτερη είναι η γυναίκα, όμως, μειώνεται το ωοθηκικό απόθεμα και κατ’ επέκταση τα ωάρια που είναι διαθέσιμα προς ωοθυλακιορρηξία.

Επιπλέον, η ποιότητα του ωαρίου, η οποία καθορίζει την ικανότητα της γυναίκας να συλλάβει και να διατηρήσει την κύηση χωρίς επιπλοκές, φθίνει με την πάροδο του χρόνου. Επομένως, δεν υπάρχουν πολλά ωάρια καλής ποιότητας, προκειμένου να γονιμοποιηθούν. Ένα κακής ποιότητας ωάριο, ακόμη κι αν γονιμοποιηθεί, δεν οδηγεί σε βιώσιμη κύηση.

Η ποιότητα των ωαρίων αποτελεί μία παράμετρο, η οποία εξαρτάται από τον αριθμό των χρωμοσωμάτων, που αυτά περιέχουν, και την ενέργεια που τους παρέχεται. Το ωάριο πρέπει να έχει τον σωστό αριθμό χρωμοσωμάτων.

Η ενέργεια που απαιτούν τα ωάρια, προκειμένου να διαιρεθούν μετά τη γονιμοποίηση, παρέχεται από μικροσκοπικά στοιχεία των κυττάρων, τα μιτοχόνδρια. Αυτά χάνουν την αποτελεσματικότητά τους όσο αυξάνεται η ηλικία. Έτσι, ένα ωάριο που γονιμοποιείται δε διαθέτει την απαιτούμενη ενέργεια και δεν είναι σε θέση να διαιρεθεί.

Με την πάροδο του χρόνου, τα ωάρια αρχίζουν να διαιρούνται ακανόνιστα, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης γενετικών ανωμαλιών στο έμβρυο. Κατά την ωορρηξία, παρατηρούνται στα ωάρια των μεγάλων ηλικιακά γυναικών χρωμοσωμικές ανωμαλίες, όπως πρόσθετα ή ελλείποντα χρωμοσώματα. Τα θυλακικά κύτταρα, που περιβάλλουν το ωάριο, χάνουν σταδιακά την ικανότητά τους να διατηρούν τα ωάρια υγιή.

Ακόμη, οι χημικές ανωμαλίες μέσα στο κάθε κύτταρο είναι υπεύθυνες για τα λάθη στην ελάττωση του αριθμού των χρωμοσωμάτων, ενώ η μεταφορά του κυτταρικού υλικού από μια νεότερη γυναίκα μπορεί να αναζωογονήσει το ωάριο. Αυτό σημαίνει πως ελλοχεύει ο κίνδυνος, για μια γυναίκα ηλικιακά μεγάλη, να γεννήσει ένα παιδί με γενετική ανωμαλία, όπως είναι το σύνδρομο Down.

Οι χρωμοσωμικές αυτές ανωμαλίες εμφανίζονται σε 1 περίπου από τις 200 εγκυμοσύνες γυναικών ηλικίας 35 ετών. Ωστόσο, ο κίνδυνος για γυναίκες ηλικίας 40 χρονών αυξάνεται κατά 1-2% περίπου.

Ηλικία και Ανδρική Υπογονιμότητα

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα σπέρμα θεωρείται ικανό για αναπαραγωγή όταν πληροί ορισμένες προϋποθέσεις. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση να διαθέτει τουλάχιστον 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml σπέρματος, με τα μισά από αυτά να παρουσιάζουν υψηλή κινητικότητα και το 30% να χαρακτηρίζεται από καλή μορφολογία.

Με την πάροδο της ηλικίας, ωστόσο, φθίνει σταδιακά η ποιότητα του σπέρματος. Συνήθως μετά τα 40-45, παρατηρείται βαθμιαία μείωση του  αριθμού των μορφολογικά σωστών σπερματοζωαρίων και της κινητικότητάς τους, κάτι το οποίο ελαχιστοποιεί την γονιμοποιητική τους ικανότητα και κατ’ επέκταση τις πιθανότητες αναπαραγωγής.

Τι προτείνεται

Ο γυναικολόγος, λοιπόν, οφείλει να προτρέπει τις γυναίκες, που παρακολουθεί σε έγκαιρη τεκνοποίηση και να τις ενημερώνει έγκαιρα, όταν γίνεται αντιληπτή κάποια δυσκολία στη σύλληψη, προκειμένου να γίνει άμεσα η απαραίτητη ιατρική διερεύνηση και να εφαρμοστεί  η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Η διστακτικότητα και η αναβλητικότητα οδηγούν σε ανεπίτρεπτες καθυστερήσεις, των οποίων τα αποτελέσματα πολλές φορές είναι μη αναστρέψιμα. Η ηλικία της γυναίκας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους και πιο συχνούς παράγοντες υπογονιμότητας.

Η ιατρική κοινότητα έχει το απαιτούμενο καθήκον να ενημερώνει σωστά, ώστε οι γυναίκες να γνωρίζουν την ηλικιακή παράμετρο της υπογονιμότητας και να μην καθυστερούν την τεκνοποίηση τους, η οποία αναβάλλεται πολλές φορές για διάφορους λόγους.

Τέλος, όσον αφορά τη γονιμότητα των ανδρών, αποτελεί πια παρελθόν η άποψη πως αυτή  δεν φθίνει με την ηλικία και δεν εγκυμονούν κίνδυνοι για την υγεία των απογόνων, καθώς επισταμένες έρευνες της τελευταίας δεκαετίας συνηγορούν πως η ικανότητα παραγωγής σπέρματος υπόκειται στις ίδιες διεργασίες γήρανσης, όπως κάθε άλλη βιολογική λειτουργία.

Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα ευρείας κλίμακας μελετών σχετικά με τη ηλικία του πατέρα και την πιθανότητα παρουσίας αναπτυξιακών διαταραχών στο παιδί, όπως ο αυτισμός. Υπάρχει μεν συχνά η δυνατότητα να γονιμοποιήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία, αλλά η ιατρική έρευνα αποδίδει πια στην πατρική ηλικία σοβαρές επιπλοκές τόσο στην πορεία της κύησης (πιθανότητα αποβολής) όσο και στη μελλοντική υγεία του παιδιού.

Να είστε καλά

Dr. Κυριάκος Τίγκας, M.D.
Χειρουργός Γυναικολόγος – Μαιευτήρας
Εξειδίκευση σε : Χειρουργική Γυναικολογική Ογκολογία,
Χειρουργική Μαστού, Ορμονική Αποκατάσταση με Βιομιμητικές Ορμόνες
Λειτουργική, Αναγεννητική, Αντιγηραντική και Προληπτική Ιατρική