FAQs

Περίπου στη μέση του εμμηνορρυσιακού κύκλου (12η – 14η ημέρα σε έναν κύκλο 26- 28 ημερών). Η ωοθήκη απελευθερώνει ένα ωάριο, το οποίο εν συνεχεία «ταξιδεύει» μέσα στη σάλπιγγα έως την ενδομητρική κοιλότητα. Αν έχει πραγματοποιηθεί ελεύθερη επαφή έως και  5 ημέρες προ της ωορρηξίας, το ωάριο μπορεί να γονιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής. Διαφορετικά αποβάλλεται από το σώμα μαζί με το ενδομήτριο, που εκπίπτει κατά τη διάρκεια της εμμηνορρυσίας. Αφού απελευθερωθεί  από την ωοθήκη, το ωάριο αυτό έχει διάρκεια ζωής  εικοσιτεσσάρων ωρών, χρονικό διάστημα, το οποίο καθορίζει και τη γονιμοποιητική του ικανότητα.

Το μήνυμα, που δίνει το έναυσμα στην ωοθήκη να απελευθερώσει το ‘’επιλεγμένο’’ ωάριο εκείνου του μήνα, είναι η απότομη αύξηση της ωχρινοτρόπου ορμονης LH (μεσοκύκλιο κύμα της LH). Αφού παρέλθουν 24-36 ώρες, πραγματοποιείται η ωορρηξία.

Οι ορμόνες είναι εκείνες που καθορίζουν όλες τις φυσιολογικές λειτουργίες και διεργασίες που απαιτούνται, για να επιτευχθεί η  γονιμοποίηση ενός ωαρίου κι ακολούθως η εμφύτευση του ζυγωτού στο ενδομήτριο.

Το γυναικείο σώμα παρουσιάζει προδιαγραφές, οι οποίες συμβάλλουν στην επίτευξη και διευκόλυνση της αναπαραγωγικής διαδικασίας. Καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου, τα επίπεδα των ορμονών αυξομειώνονται, εξυπηρετώντας τις ανάλογες λειτουργίες, που βοηθούν στην παραγωγή, τη διατήρηση και την απόπτωση των ωαρίων.

Δύο είναι οι βασικές λειτουργικές ορμόνες, τα επίπεδα των οποίων συντονίζουν την αναπαραγωγική λειτουργία, τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη.

Οποιαδήποτε εκτροπή των επιπέδων αυτών των ορμονών από τα ιδανικά, διαταράσσει την αναπαραγωγική ικανότητα με ποικίλους τρόπους (διαταραχές ωορρηξίας, ανωοθυλακιορρηκτικοί κύκλοι, λεπτό ενδομήτριο, μειωμένη δεκτικότητα ενδομητρίου, κοκ).

Οι μη τακτικές περίοδοι μπορεί να αποτελούν σύμπτωμα πολλαπλών υποκείμενων διαταραχών. Μια από τις πιο γνωστές και συνήθεις είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, το οποίο χαρακτηρίζεται από μεγάλη ετεροπαθογένεια και παρουσιάζει ποικίλες διαβαθμίσεις ως προς τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Χαρακτηριστικό του συνδρόμου αυτού είναι οι ανωοθυλακιορρηκτικοί κύκλοι. Πρόκειται για έμμηνους κύκλους, στους οποίους δε συμβαίνει ωορρηξία. Με αυτόν τον τρόπο, επηρεάζεται, αντιστοίχως, η γονιμότητα της γυναίκας.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες μια παροδική αστάθεια στην περίοδο μπορεί να αποδοθεί σε εξωγενείς παράγοντες, όπως θεωρείται μια οξεία περίοδος άγχους, η έντονη άσκηση ή μη ισορροπημένη διατροφή και συνοδά προβλήματα υγείας.  Όταν εμφανιστεί απρόσκοπτα περίοδος στη γυναίκα, καθίσταται δύσκολο έως αδύνατο να υπολογιστούν οι γόνιμες ημέρες, προκειμένου να επιτευχθεί μια εγκυμοσύνη.

Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι η γυναίκα που παρουσιάζει αστάθειες στην περίοδο της και ενδιαφέρεται να τεκνοποιήσει, να απευθυνθεί για περαιτέρω έλεγχο σε έναν ειδικό γονιμότητας.

Είναι πολλές οι παράμετροι που καθορίζουν αυτή την απάντηση. Έστω ότι έχουμε ένα νεαρό και υγιές ζευγάρι, το οποίο έχει τακτικές ελεύθερες επαφές.  Η πιθανότητα σύλληψης και η εξέλιξη αυτής σε εγκυμοσύνη δεν υπερβαίνει το 20% ανά έμμηνο κύκλο. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο, όταν η ηλικία της γυναίκας είναι μικρή (κάτω των 25 ετών), παραμένει περίπου σταθερό μέχρι την ηλικία των 30 και μειώνεται προοδευτικά έως την ηλικία των 40 ετών.

Αξίζει να σημειωθεί πως η δυνατότητα σύλληψης κι η γονιμότητα για το ανθρώπινο είδος αγγίζει το 23.5%, ανά σεξουαλική επαφή, για ένα χωρίς προβλήματα ζευγάρι, κατά τις γόνιμες ημέρες, στο ζενίθ της αναπαραγωγικής ηλικίας.  Αυτός είναι και ο λόγος που το ανθρώπινος είδος θεωρείται από τη σκοπιά της εξελικτικής βιολογίας ‘’αναπαραγωγικά αποτυχημένο’’. Το ποσοστό αυτό ελαττώνεται, με την πάροδο της ηλικίας.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ένα ζευγάρι διαγιγνώσκεται ως υπογόνιμο, όταν δεν καταφέρνει να επιτύχει κύηση, έπειτα από ένα έτος τακτικών και ελεύθερων επαφών. Μιλώντας με ποσοστά, το 50% των φυσιολογικά γόνιμων ζευγαριών θα επιτύχει εγκυμοσύνη μέσα σε ένα χρόνο, ενώ το 20- 35% μετά από δύο έτη προσπαθειών. Το υπόλοιπο 15% εντάσσεται στην κατηγορία των υπογόνιμων ζευγαριών.

Είναι γνωστό πως η ηλικία αποτελεί έναν από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα. Έτσι, όταν η γυναίκα βρίσκεται σε ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών ή/και ο άντρας είναι άνω των 40, προτείνεται στο ζευγάρι να αναζητήσει ιατρική συμβουλή και καθοδήγηση έπειτα από 6 μήνες προσπαθειών, για να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Συνήθως, όταν αναφερόμαστε στη σχέση ηλικίας και γονιμότητας, τις περισσότερες φορές εστιάζουμε την προσοχή μας στην ηλικία της γυναίκας. Κάθε γυναίκα γεννιέται με πεπερασμένο αριθμό ωαρίων, αποθηκευμένο στις ωοθήκες της (σε ανώριμη μορφή). Η γυναικεία γονιμότητα φθίνει, καθώς αυξάνεται η ηλικία,   λόγω μείωσης του αποθέματος των διαθέσιμων ωαρίων, με την πάροδο του χρόνου.

Ταυτόχρονα, η ηλικία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ποιότητα των παραγόμενων ωαρίων. Είναι ευρέως γνωστό ότι, κατά την ωορρηξία σε μεγαλύτερες γυναίκες, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα τα ωάρια να περιέχουν  χρωμοσωμικές ανωμαλίες, όπως πρόσθετα ή ελλείποντα χρωμοσώματα.

Εξέχουσας σημασίας παράγοντας, ο οποίος δυστυχώς υποτιμάται συχνά από τους ειδικούς, είναι η ορμονική πτώση, που φυσικά προκαλείται με την πάροδο του χρόνου, μια παράμετρος, η οποία επηρεάζει εξίσου τη γονιμότητα και των δύο φύλων.

Επιστημονικά δεδομένα των τελευταίων ετών έχουν αρχίσει να ενοχοποιούν και την αντρική ηλικία ως παράγοντα υπογονιμότητας. Αυξανομένης της ηλικίας, οι ποιοτικές και ποσοτικές παράμετροι των σπερματοζωαρίων φθίνουν, ενώ ελλοχεύει μεγαλύτερος κίνδυνος συσσώρευσης γενετικών αλλοιώσεων.

Οι σύγχρονες γυναίκες επιλέγουν να τεκνοποιήσουν σε μεγαλύτερη ηλικία με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να συλλάβουν, τη στιγμή που το αποφασίζουν. Αυτό το κοινωνικό φαινόμενο, που επέφερε μια δυσανάλογα μεγάλη βιολογική ‘’τιμωρία’’, κατέστησε επιτακτική την ανάγκη να καταφέρει η ιατρική έρευνα να αναζητήσει  λύσεις και μηχανισμούς, για να υπηρετήσει το ανθρώπινο είδος.

Το βραβείο Nobel του 2009 αποκάλυψε, έπειτα από εμπεριστατωμένες και επιστημονικές έρευνες ετών, ότι η βιολογική ηλικία αποτελεί την πραγματική ηλικία ενός ατόμου και διαφοροποιείται από την ημερολογιακή, η οποία καθορίζεται από τα γενέθλια του ανθρώπου. Έτσι, έγινε σαφές πως άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη σχέση ηλικίας και γήρανσης.

Γνωρίζουμε πλέον ότι εκατοντάδες βιοχημικοί μηχανισμοί και μεταβολικά «μονοπάτια» επηρεάζουν αρνητικά τη βιολογική ηλικία και παρεμποδίζουν την ικανότητα αναπαραγωγής του ατόμου, όταν παρεκκλίνουν από τη βέλτιστη κατάσταση λειτουργίας.

Εφοδιασμένοι πια με αυτές τις γνώσεις και με τα απαραίτητα διαγνωστικά και θεραπευτικά όπλα, που μας παρέχει η επιστημονική έρευνα, μπορούμε να παρέμβουμε διορθωτικά και να διασφαλίσουμε τις καλύτερες δυνατές πιθανότητες αναπαραγωγής.

Στο βασικό έλεγχο διερεύνησης τη γονιμότητας εντάσσεται η εξέταση του ορμονικού προφίλ, το υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων καθώς και η σαλπιγγογραφία για τις γυναίκες, ενώ ένα σπερμοδιάγραμμα κρίνεται απαραίτητο για την αρχική αξιολόγηση της αντρικής γονιμότητας.

Με βάση δεδομένα, που προκύπτουν από το ιατρικό ιστορικό, κάθε περίπτωση αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα από τον ειδικό γονιμότητας και συνιστώνται περαιτέρω έλεγχοι, με βασικό γνώμονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ζευγαριού.

Όταν ένα ζευγάρι δυσκολεύεται να τεκνοποιήσει, χρειάζεται να διερευνηθούν τα αίτια και για τα δύο μέλη. Την τελευταία δεκαπενταετία  παρατηρείται μια αυξανόμενη τάση των περιπτώσεων υπογονιμότητας αντρικής υπαιτιότητας σε σημείο που έχει φτάσει, προσφάτως, να αφορά σχεδόν το 50% των ζευγαριών, που αναζητούν βοήθεια.

Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, θεωρείται αυτονόητο ότι θα ελεγχθεί ενδελεχώς τόσο η γυναίκα όσο και ο άντρας, που επιθυμεί να γίνει γονέας.

Αντίστοιχες περιπτώσεις αντιμετωπίζονται συχνά από τους ειδικούς. Κάθε εγκυμοσύνη θεωρείται μεμονωμένο και ανεξάρτητο γεγονός και κάθε περίπτωση διερευνάται εξατομικευμένα. Σε πρώτη φάση, το ατομικό ιατρικό ιστορικό θα κατευθύνει τον ειδικό στην αναζήτηση των πιθανών αιτιών. Κατόπιν, χρειάζεται να πραγματοποιηθεί έλεγχος, ο οποίος θα παρέχει πληροφορίες για την εικόνα του οργανισμού και για τη λειτουργία των συστημάτων στη σύγχρονη εποχή.

Μία ενδεχόμενη αιτία σε αντίστοιχες περιπτώσεις είναι η μεγάλη ηλικία της μητέρας ή του πατέρα, που δεν υφίστατο ως παράγοντας στην πρώτη εγκυμοσύνη. Μια εκτροπή σε ορμονικό ή βιοχημικό επίπεδο είναι πιθανόν να εμποδίσει μια νέα σύλληψη, όπως και οι περιπτώσεις οργανικών αιτίων, που δε συνέτρεχαν στο παρελθόν.

Το γεγονός ότι έχει επιτευχθεί κύηση αποτελεί ένα βασικό στοιχείο του ιστορικού, το οποίο βοηθά να αποκλειστούν κάποιες αιτίες χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν καθίσταται απαραίτητη η ιατρική παρέμβαση για την επίτευξη μιας νέας εγκυμοσύνης.

Είναι σίγουρο πως πολλές επιλογές του σύγχρονου τρόπου ζωής έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη γονιμότητα του ατόμου.

Συνήθειες, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, μία μη ισορροπημένη διατροφή, η οποία περιλαμβάνει τροφές χαμηλής ποιότητας και μειωμένης θρεπτικής αξίας, μειώνουν την ποιότητα των παραγόμενων ωαρίων και σπερματοζωαρίων και επηρεάζουν αρνητικά τα επίπεδα ορμονών, που συντονίζουν, εκτός των άλλων, τη διαδικασία της αναπαραγωγής.

Όταν φθίνει το γενικότερο επίπεδο Υγείας ενός οργανισμού, δε μπορεί να μην προσβάλλεται μια από τις βασικότερες λειτουργίες του. Εκατοντάδες μελέτες αποδίδουν την αυξανόμενη τάση των ποσοστών υπογονιμότητας σε ουσίες και παράγοντες, στους οποίους εκτίθεται ο σύγχρονος άνθρωπος.

Γι’ αυτό το λόγο, είναι χρήσιμο ένα ζευγάρι, που ενδιαφέρεται να τεκνοποιήσει, να διαμορφώσει τον τρόπο ζωής του με βάση οδηγίες και κατευθύνσεις, που θα υποδείξει ο ειδικός στα θέματα γονιμότητας. Έτσι, θα αυξηθούν τα συνολικά επίπεδα υγείας και ευεξίας και θα βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του ζευγαριού.

Αρχικά, πρέπει να τονιστεί ότι η επίτευξη εγκυμοσύνης απαιτεί και τα δύο μέλη του ζευγαριού ή αλλιώς ‘’It takes two to tango’’.

Το βάρος, που επωμίζεται μια γυναίκα, προσπαθώντας να μείνει έγκυος, χωρίς να το καταφέρνει, δε γίνεται να το σηκώνει μονάχα εκείνη. Μια τόσο συναισθηματικά φορτισμένη και ψυχολογικά επιβαρυντική κατάσταση όσο θεωρείται η υπογονιμότητα, χρειάζεται λεπτούς χειρισμούς. Πρέπει τόσο ο άνδρας όσο και η γυναίκα να δείξουν σύνεση, ευσυνειδησία, αναζητώντας όλα τα πιθανά αίτια με ωριμότητα και απαλλαγμένοι από την προκατάληψη ότι φταίει μόνο ο ένας. Η ευθύνη για την αδυναμία επίτευξης εγκυμοσύνης δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό να επιφορτίζει μόνο τον έναν από τους δύο.

Χρειάζεται να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό και από τους δύο συντρόφους κι όχι μόνο να επιβαρύνει το πρόσωπο, που βιολογικά παρουσιάζει την εγγενή αυτή αδυναμία.

Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου, αν κι έχουν διενεργηθεί οι βασικοί έλεγχοι, δεν προκύπτει κάποιο εύρημα που να εξηγεί την υπογονιμότητα. Αυτές οι περιπτώσεις εντάσσονται στην κατηγορία της αναίτιας ή αδιευκρίνιστης  υπογονιμότητας.

Τα όπλα που μας παρέχουν πλέον οι επιστημονικές εξελίξεις είναι πολλαπλά κι έχει αποδειχθεί πως ενδελεχείς διαγνωστικοί έλεγχοι, εξατομικευμένοι ανάλογα το προφίλ του κάθε ζευγαριού, μειώνουν το ποσοστό των περιπτώσεων υπογονιμότητας που παραμένει αδιευκρίνιστο.

Αυτό που συχνότερα συμβαίνει είναι πως ενδέχεται να συνυπάρχουν περισσότεροι από έναν ήπιοι παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν τη γονιμότητα του ατόμου (πχ. ήπιο Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, ινομυώματα, ήπιες διαταραχές σπέρματος κλπ) και συνδυαστικά μειώνουν δραματικά τις πιθανότητες σύλληψης.